Tahtacılarda Gelenekler

A[bdurrrahman] Yılmaz:
Tahtacılarda Gelenekler.
C.H.P. Halkevleri Yayımları,
Millî Kültür Araştırmaları: X,
Ankara 1948, 115 S. + İçindekiler

[İsmail Engin] - Abdurrahman Yılmaz'ın ölümünden sonra Mustafa Rahmi Balaban tarafından yayına hazırlanan ve Balaban'ın Yılmaz'ın Tahtacılar üzerine çalışmalarının kısa bir öyküsü verdiği "Önsöz"üyle çıkan "Tahtacılarda Gelenekler" adlı eser, "Başlangıç" ile "Narlıdere" adını taşıyan iki başlıktan sonra, biri "Tarih", diğeri de "Gelenek ve Yaşayış" olmak üzere, iki bölümden oluşuyor.

Yazarın alan araştırmalarında yardım gördüğü kaynak kişilere değindiği eserin "Başlangıç" kısmında, aynı zamanda yararlandığı yazılı kaynakların adları da zikrediliyor. "Narlıdere" kısmında, burasının Yanyatır Ocağı'nın merkezi olması özelliğiyle, adı geçen yerleşim birimi, dokusu itibariyle, ana hatlarıyla kısaca tanıtılıyor.

Eserin "Tarih" başlığını taşıyan ilk kısmında, Ağaçeriler-Tahtacılar arasındaki tarihsel ilişki kuruluyor; Tahtacı oymaklarının adlarına atıf yapılıyor; Tahtacılarla Aktavlıların köken açısından birlikteliği olup olmadığı sorgulanıyor; Kazdağı ve Sarıkız söylencesi üzerinde durulup Yanyatır Ocağı'yla ilgili kısa bilgiler sunuluyor.

"Tahtacılarda Gelenekler"in "Gelenek ve Yaşayış" adını taşıyan diğer bölümünde, gündelik hayatta kullanılan ev eşyalarına değinildikten sonra; evlenme gelenekleri üzerinde ayrıntılı bir şekilde duruluyor. Bu bağlamda dünürcülük, düğün, baş bağlama konuları işleniyor. Giyim-kuşamla ilgili bilgileri, gelinlik etme, yaka yakması izlerken, doğum ve onun etrafında kümelenen gelenekler de okuyucuya yansıtılıyor: Kırklama, ninni, sünnet, baş yülüme, çocukluk ikrarı gibi.

Eserde adı geçen geleneklerin dini hayatla bağlantıları üzerinde önemle durulurken; düğün ayini, baş yülüme ayini de aktarılıyor.

Dini hayatla ilgili yedi farz, üç sünnet; dört kapı ve kırk makam, oniki erkân, Oniki İmam, Ondört Masum-u Pak, dualar-gülbanklar, kitaplarla ilgili bilgiler ayrıntılandırılırken meydana geçmek, ikrar alma, semah, öz ayini ve düşkünlük; aşamalarıyla okuyucuya yansıtılıyor.

İlerleyen bölümlerde dini akrabalık türlerinden aşınalık, peşinelik ve çeğildaşlığın nasıl kurulduğu da ele alınıyor.

Cenaze töreni, ağıtlar ve mezara taş dikme, doğumdan → ölüme değin hayatın tüm aşamalarını içeren gelenekleri kapsaması amaçlanan eserin, diğer konu kümeleri olarak dikkat çekiyor.

Yatırlar ile ziyaretler ve adaklar; sevilen-sevilmeyen hayvanlar; bayramlar; Muharrem yası ve oruç; kurbanlar, eseri tamamlayan konu kümeleri arasında bulunuyor.

"Tahtacılarda Gelenekler", halk hekimliğiyle ilgili kimi uygulamaları da içeriyor. [İsmail Engin]

A[bdurrrahman] Yılmaz: Tahtacılarda Gelenekler. C.H.P. Halkevleri Yayımları, Millî Kültür Araştırmaları: X, Ankara 1948, 115 S. + İçindekiler