Bu Blogda Ara

Geleneksel Kültürde Çocuk etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Geleneksel Kültürde Çocuk etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

10 Ağustos 2016 Çarşamba

Kazdağı Sarıkız'da Türkmenler: Türkmen Ailesi

Kazdağı Sarıkız'da Türkmenler: Türkmen Ailesi © Foto: İsmail Engin, Kazdağı, Edremit - Balıkesir, 1998

Sarıkız etrafında oluşan efsane varyantlarının motif sıraları:

Varyant

"a) Bir zamanlar Edremit’e dünya güzeli bir kız yaşarmış.
b) Onu gören herkes evlenmek istermiş.
c) Ancak o ilâhî aşkla yanan bir evliya derecesinde olduğu için bunları kabul etmezmiş.
ç) Sonunda namusu konusunda iftira ederek babasına duyururlar.
d) Babası da kızını cezalandırıp kaz gütmek için çıktıkları dağda kızını bırakıp gelir.
e) Fakat kız dağda ölmez. Köylüler ve babası kızın yaşadığını öğrenirler.
f) Babası dağa çıkınca kızının kerametlerine şahit olur. Kız, kar ve fırtına içindeki dağı bir ışıkla bahar haline çevirir, babasının abdest alabilmesi için denizden su alır.
g) Babası kızını tekrar köye götürmek ister, ama Sarıkız “Ben Edremit’e kazları yağlı, kızları sevdalı olsun diye beddua ettim” demiş ve dağdan inmemiş.
ğ) Şimdi Sarıkız’ın ve babasının kabirleri Kazdağı’ndadır."

Bkz. Ali Duymaz: Kazdağı ve Sarıkız Efsaneleri, Balıkesir Birlik Gazetesi, 6-13 Nisan 1993: 2 ve ilgili makalenin dipnotlarında krş. Nezihe Araz: Anadolu Evliyaları. İstanbul 1984: 69-72.

21 Ekim 2013 Pazartesi

17 Ekim 2013 Perşembe

16 Ekim 2013 Çarşamba

15 Ekim 2013 Salı

12 Ekim 2013 Cumartesi

10 Ekim 2013 Perşembe

6 Ekim 2013 Pazar

Ön-Asya Etnografyası - Su Kültürü ve Geleneksel Kültürde Çocuk: Bayatçık'ta Çeşme Başı (~1971)

Ön-Asya Etnografyası
- Su Kültürü ve Geleneksel Kültürde Çocuk:
Bayatçık'ta "Çeşme Başı"
- Bayatçık, Afyonkarahisar (~1971)
/ Havva & İsmail Engin koleksiyonu

1 Ekim 2013 Salı

Ön-Asya Etnografyası - Geleneksel Kültürde Kadın ve Çocuk: Üçkuyu (Deyle), Karaman (1968)

Ön-Asya Etnografyası
- Geleneksel Kültürde Kadın ve Çocuk
(İşbölümü: Çocuk Bakımı, Ev-İşi...):
Üçkuyu (Deyle), Karaman (1968)
Havva & İsmail Engin koleksiyonu

[İsmail Engin] Silifke'nin Karadedeli köyünden kopup gelen Yörükler "Üçkuyu" ya da eski adıyla "Deyle" köyünü kurarlar.

Konar-göçer Yörükler, hayvan otlatmak için Akdeniz'den Orta-Anadolu'ya yaylağa çıkarlar...
Karadağ'a gelip yaz aylarında burada konaklayanlar, yazın ardından kışlak için geriye dönerler. Buna "Zehil Göçü" denilir... Yerel ağızda sahilin bozulmuş hali olan "Zehil", yayladan Akdeniz'e göç anlamını taşır.

Yayla'da sürekli kalanlar, Karadağ'da yerleşirler.

Bu yerleşimlerden biri de "Deyle"dir.

Sonradan yerleşim yeri civarındaki üç kuyudan esinlenerek, "Deyle" adı, "Üçkuyu"ya dönüştürülür... [İsmail Engin]

Ön-Asya Etnografyası - Köseler'de Diş Çöreği

"Kadın ve beş çocuğu" - Köseler, Kıbrıscık - Bolu (1971)
/ İsmail Engin koleksiyonu
 
[İsmail Engin] Köseler Köyü'nde "Diş Çöreği":

Çocuğun dişleri çıkmaya başladığında mayasız hamurdan yapılan çöreğe diş çöreği denir. Çörekten bir parça çocuk için alınır, kalan kısım yediye bölünür ve komşulara dağıtılır. Çocuğa ayrılan parça; kalem, değnek ve Kur'an'la yanyana sofranın üzerine konulur. Çocuğun bunlardan birini tercih ederek alması teşvik edilir. Kalemi alırsa "okuyacağı", değneği alırsa "çoban" olacağı, Kur'an'ı alırsa da "imam" olacağı çocuğun geleceği için varsayılır.. [İsmail Engin]

29 Eylül 2013 Pazar

Tahtacı Fatma (~ 1989), (~ 1990), (~ 1999), (~ 2003)


Tahtacı Fatma -
Sağdan sola: Tahtacı Fatma,
annesi Sevim Şimşek ve kızkardeşi;
Hızırkahya (Çalka), Kumluca - Antalya (~ 1989)
/ İsmail Engin koleksiyonu

Tahtacı Fatma (~ 1990) -
Soldan sağa:
Arkada kız kardeşi;
orta sıra
- Tahtacı Fatma, Bahar, annesi Sevim,
erkek kardeşi Hurşit;
ön sıra oturanlar
- babaannesi Fatma, babası Ali...
Hızırkahya (Çalka), Kumluca - Antalya (~ 1990)
/ İsmail Engin koleksiyonu

Tahtacı Fatma ve oğlu...
Hızırkahya (Çalka), Kumluca - Antalya (~ 1999)
/ İsmail Engin koleksiyonu

Tahtacı Fatma, oğlu ve kızı...
Hızırkahya (Çalka), Kumluca - Antalya (~ 2003)
/ İsmail Engin koleksiyonu
"35 yaşındayım. İsmim Ahmet Kara. Sakalım ak ama... Kafamda tüy kalmadı. Ağzımın ön tarafında 5 diş var, azı tarafım tamamen ölü... Bizler sahipsiziz. Bizim sorunlarımız aslında çok, sorunlarımıza çare bulacak adamımız yok! Biz, ... ne ölüyüz, ne sağ; arada... Türkiye'de şu kadar nüfus varmış, kalabalıkmışız densin diye, biz de yaşıyoruz... Çok aydın fikirliyiz; amma, fakir misin beş tane kitap yutsan cahiliz... Var mı pulun, cümle alem bilir; yok mu pulun, cehennemdir yolun..." ("Tahtacı Fatma" belgeselinden, 1979)

Ön-Asya Etnografyası - Su Kültürü ve Geleneksel Kültürde Çocuk: Boğazköy'de [Boğazkale'de] Çeşme Başı (1969)

Ön-Asya Etnografyası -
Su Kültürü ve Geleneksel Kültürde Çocuk:
Boğazköy'de [Boğazkale'de] "Çeşme Başı"
- Boğazköy [Boğazkale] - Çorum (1969)
/ Havva & İsmail Engin koleksiyonu

27 Eylül 2013 Cuma

Ön-Asya Etnografyası - Kozan Yörüklerinde Nazar

"Kozan Yörük kızında nazarlık"
- Kozan - Adana (1975)
/ İsmail Engin koleksiyonu
[İsmail Engin] - "Urasa" [ya da uğrasa]; Sancaklıboy İğdecik'te (Manisa), Biga'da (Çanakkale), Şarkışla Maksutlu'da (Sivas), Niğde'de, Adana'da, Silifke Araplı ve Kabasakal'da (İçel) hastalığa, cine, periye karşı okuyup üfleme, afsunlama anlamına geliyor.

Yine Adana'da, Mersin Çiftepınar ve Buluklu'da (İçel) hastalığı kocakarı ilaçlarıyla sağaltma çabası "urasa" olarak niteleniyor. Niğde'de "urasalatmak" okuyup, üfletmek..; okuyup üflenecek gibi hasta olan da "urasalık" demek.

Kozan Yörükleri (Adana), nazara karşı "urasacı"dan medet umuyor. Nazar değdiğine inanılan çocuk için "urasacı" - ki genelde kadındır - çağrılıyor. "Urasacı" geldiğinde çocuk ve o esnerse, çocuğa nazar değdiği kanaatine varılıyor. Çocuğu kem gözlerden korumak için "urasacı"ya "okutuluyor":

Gören gözler çatlasın
Söyleyen diller patlasın
Ulu ağaç dibinde bulduysan
Köklütaş dibinde bulduysan
El benim elim değil
Benden daha yüksek urasacıların eli
Fadima anamızın, huri kızlarının
Evliyanın eli...

Nazara uğramış çocuğa bunun ardından "gök boncuk" takılıyor... Buna yılan kemiği, kaplumbağa kemiği iliştiriliyor. "Gök boncuk", ona iliştirilenlerle "muskalık" haline dönüştürülüyor...[İsmail Engin]

Ön-Asya Etnografyası - Geleneksel Kültürde Kadın ve Çocuk: Hürremşah Köyü, Erfelek - Sinop (1989)

Ön-Asya Etnografyası - Geleneksel Kültürde Kadın ve Çocuk
© Foto: İsmail Engin,
Hürremşah Köyü, Erfelek - Sinop, 1989
Koord: 34° 49' 20'' D, 41° 43' 10'' K