Aleviliğin / Alevilerin 'İdeolojikleştirilmesi - Marjinalleştirilmesi' Çabalarına Bir Örnek: Radikal Bir Alevi Kadro Hareketi ve Dergisi 'Kızıl Yol'

[© İsmail Engin] Giriş

Aleviliği dinsel kökeninden ve çerçevesinden çıkararak belli başlı ideoloji(lerle) birleştirme girişimlerinin, 1950'li yıllardan itibaren köyden kente iç-göçle ve 1960'lı yıllardan itibaren de Avrupa'ya olan önceleri işçi, 1980'li yıllarla birlikte de "sığınmacı' göçleriyle (dış-göçle); göçebe, yarı göçebe ve köylü hayat tarzının modern kent hayatıyla ve moderniteyle tanışmasıyla yoğunluk kazandığı söylenebilir. Buna dünyadaki siyasi ve ekonomik gelişmelerin ivmesiyle "mikro", "makro" ve "ultra" milliyetçilik söylemlerinin etkisi de dahil edilmelidir. Bu durum, Sünni İslamiyet mensubları içerisinde Sünniliği ideolojiyle birleştirme yanlılarının girişimleriyle paralellik arzetmektedir. Nitekim bu bağlamda "siyasal Sünniliğin" yanı sıra, "mevcut" bir "siyasal Alevilik" olgusuyla karşı karşıya kalındığından da bahsedilebilir.

Dinin ideolojikleştirilerek siyasallaştırılması bir yandan fundamentalist ya da radikal düşünceye hayat verirken, diğer yandan daha da öte giderek bir süre sonra bu düşünceden beslenmeye ve kaynak aramaya kadar giden, asıl köklerinden kopan / kopmuş, başkalaşmış ya da farklılaşmış yeni bir form şeklinde ve yeni bir muhtevayla donanarak davranış ve tutum "üretim alanları"na yönelmeyi sağlar. Bunun uç noktası "çatışmalar teorisi"nin ana konusudur.

Kızıl Yol Dergisi Üzerine Temel Bilgiler

Dinin ideolojikleştirilerek siyasallaştırılması; ama aynı şekilde de marjinalleştirilmesi çabalarına / çalışmalarına örnek olarak gördüğümüz "Kızıl Yol" dergisi, Türkiye'den 1960'lı yıllardan itibaren Avrupa'ya işçi göçüyle gitmiş Alevi işçilere yönelik, radikal sola özgü ideolojik bir hareket olarak, Avrupa'da (Fransa'da) ortaya çıkmıştır. Almanya ve Hollanda'da kendine taban arayan[1], başlangıçta değişik olayları konu edinen bildirilerle kendini gösteren bu hareket, daha sonra aynı adı taşıyan dergi kadroları etrafında birleşmiş ve 1979 yılında Marksist-Leninist ideoloji çerçevesinde örgütlenmiştir. Kızıl Yol, aynı zamanda "sömürgeci" olarak nitelediği Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı şiddet eylemlerine girişmiş; bombalama, metropollerde "kurtarılmış bölgeler" oluşturma eylemleri ve devlet güçleriyle çatışmalar içinde bulunmuş ya da bunları üstlenmiş, Fransa'da belirtilen dönemde yapılan çeşitli gösteriler-yürüyüşler içinde aktif rol oynamıştır.[2] Almanya ve Hollanda'da Pîr Sultan geceleri düzenlemiş,[3] sistem karşıtı dar ve radikal bir "kadro" hareketidir.[4]

Kızıl Yol dergisi, iki seri olarak yayınlanmıştır.

İlk serisi 1983 yılında Fransa'da yayın hayatına başlayan ve yine Fransa'da (Bobigny) yayın hayatının sona erdiği 1985 yılına kadar, 4 sayıdır ve bu çalışmada 4 sayılık ilk serisi ele alınmaktadır.

İkinci serisi de daha sonra bu dört sayının yeniden gözden geçirilerek özde aynı olmakla birlikte kimi farklılıklar ve eklemelerle aynı tarihleri kapsayan 1986 yılını da içeren 5 sayıdan ibarettir. İkinci serinin - son sayısı özel bir bildiriden ibaret - 7 sayı olduğu da söylenmektedir.

Kızıl Yol, özünde Zaza Alevilerini konu edinen, Marksist - Leninist ideolojiyi temel alan ve yaymaya çalışan bir dergidir.

Böyle bir "kadro" hareketi ve yayın organı olarak Kızıl Yol, 1983-1985 yılları arasını kapsayan dönemde, Türkiye'deki sol ideolojiye, Kürt hareketine - milliyetçiliğine, Türk milliyetçiliğine temelden karşı çıkmış; "Sovyetler Birliği" örneğini savunan, Marksist - Leninist ideolojiye ve etnik kimliği Zazalara, dili de Farsçaya dayanan; Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde Karadeniz, Doğu, Güneydoğu ve İç Anadolu bölgelerinin kesiştiği yöre (Çorum, Amasya, Tokat, Sivas, Malatya, Erzincan, Tunceli, K. Maraş ile) Antakya'ya kadar uzanan bir yöre de dahil, "Anadolu Alevistanı (Aleviya)" kurmak üzere yola çıkan, alternatif bir Alevi hareketinin oluşmasını ve geliş(tiril)mesini tüm sayılarında işlemiştir.

İlk bakışta, derginin 4 sayısında da yer alan ve kırmızı renkte yayınlanan kapağında süreklilik taşıyan "Bütün ülkelerin işçileri ve ezilen halklar birleşiniz!" logosunun hemen altında, büyük harflerle yazılan adı göze çarpmaktadır.

Derginin konu edinilen ilk serisinin toplam sayfa sayısı 1983'teki 1. sayısı 30; 1984'teki 2. sayısı 49 ve 3. sayısı 56; 1985'teki 4. sayısı 72 sayfa olmak üzere 207 sayfadan ibarettir. Bu bağlamda, derginin 1. sayısından itibaren son sayısına kadar sayfa sayılarının artırıldığı görülmektedir. Derginin ilk sayısında "İçindekiler" kısmının altına düşülen "Not"ta her ne kadar "Derginiz Kızıl Yol her üç ayda bir çıkar" ibaresi bulunmaktaysa da bunun gerçekleş(tirile)mediği söylenebilir.

Kızıl Yol Dergisinin İçeriği Üzerine

İlk sayıda "Çıkarken" başlığıyla ve "Kızıl Yol" imzasıyla yayınlanan makalede, sınıf mücadelesinden söz edilerek, "sınıfsız ve sömürüsüz" bir dünya yaratmak iddiasıyla yola çıkıldığına değinilmekte; Ortadoğu'da "Filistin" örneği verilerek, 19. yüzyılda başladığı kaydedilen "Anadolu Alevilerinin uluslaşma süreci"ne dikkat çekilmektedir. Ulusu oluşturan öğelerin "dil, toprak ve kültür birliği"[5] olduğu belirtilen bu yazıda, "Anadolu Alevi halkının" İran Horasanı'ndan göç ederek Anadolu'ya geldiği ileri sürülmekte ve baskılarla, katliamlarla karşılaştığı belirtilmektedir.

Bu noktada, derginin yayın politikası ve amaçları şu şekilde özetlenmektedir:[6]

· Marksist-Leninist ideolojiyle yola çıkılmaktadır; ana amaç, sosyalizmdir.

· Alevi halkı, Anadolu'da bir ulustur.

· "Bağımsız Anadolu Alevistan Sosyalist Halk Cumhuriyeti" vardır:

-Başkenti Dersim'dir.

-Coğrafyası K. Maraş, Hatay, Sivas, Tokat, Amasya ve Çorum'u kapsamaktadır.

· Alevi ulusu - ki bu ulus sömürgedir -, bu iddia etrafında örgütlenecektir.

· Alevi ulusunun kendi kaderini tayin etme hakkı vardır.

· Kızıl Yol, "Anadolu Alevistanı (Aleviya) Ulusu"nun devrimci yayın organıdır.

· Kızıl Yol, adını "ihtilalci ruhtan", "sosyal emperyalizme karşı kızıl komünist savaştan" almaktadır ve "kızıl komünistlerin yolu"dur.

Bu ilkeler kapsamında, üçüncü sayıda yayınlanan "Anadolu Alevistan'ı ve Ulusal Sorunu" başlıklı yazıda da "proletarya diktatörlüğü" kurma amacındaki Anadolu Alevilerine "kendi kaderini tayin hakkı" istenmekte, bu olmadan Türkiye'de bir devrim yapmanın imkânsızlığına değinilmekte; devletin Alevileri asimile ettiğine dikkat çekilerek, musahiplik kurumunun buna karşı güçlendirilmesi gerektiği; Dedelik - Pîrlik kurumunun fonksiyonunu yerine getiremediği, bunun da nedeninin yasaklar olduğu, Alevilerden alınan vergilerle "cami ve okul" yapıldığı ileri sürülmektedir. İllegal de olsa silahlı bir mücadeleyle Alevi ulusal birliğini korumak ve geliştirmek gerektiğinin savunulduğu bu yazıda, bunun önündeki en büyük engelin ya da "düşman"ın "devlet" olduğu ifade edilmektedir. Bunların yanı sıra, Alevilerin ve Ebu Müslüm'ün Kürt olmadığı da kaydedilmektedir.[7]

Dördüncü sayıda yer alan "Anadolu Alevistan Tarihi ve Bugünkü Konumu Üzerine" başlıklı yazıda da Anadolu Alevilerinin, yoksul köylülüğün ve işçi sınıfının içinde yer aldığı belirtilmekte;

· İran'da başgösteren karışıklıklar sonucu kimi Fars aşiretlerinin Anadolu'ya (ve Dersim'e) 8.-9. yüzyılda göç ettiği ve Anadolu Alevilerinin Fars toplumundan koptuğu;

· Hacı Bektaş Veli ile Pîr Sultan Abdal'ın Fars ve Dersimce'nin Farsça kökenli olduğu;

· Bu toplumun inançlarını oradaki gibi sürdüremediği ve doğa ile iklim nedeniyle reforme ettiği, böylece Anadolu Aleviliğinin ortaya çıktığı tezleri ileri sürülmektedir.[8]

Kızıl Yol için, Alevilerin ve "Alevi ulusunun" ortak dili "Zazaki" ya da "Zazaca"dır; Zazaca da Farsçanın batılılaşmış şeklidir. Onun kültür birliğini ise - ki onun kültürü ne Türklerin ne de Kürtlerin kültürüne benzemektedir -, Hızır ve Oniki İmam oruçları, musahiplik, kirvelik, aşure, semahlar, nevruz ve cem oluşturmaktadır.[9] Bu bağlamda, derginin tüm sayılarında Zaza alfabesinden, onun sayılarından, deyimlerinden, kelimelerinden, gramerinden örnekler verilmekte, bu örnekler zaman zaman Türkçe, Kürtçe ve Farsça ile karşılaştırılmaktadır.[10] Ağırlıklı olarak Kürtçe ve Zazaki arasında farklılıkların vurgulandığı bu karşılaştırmalarla birlikte, "Alevi ulusal birliğine" dil açısından engel görülen "Kürt Enstitüsü" [Paris], konuyu tartışmaya davet edilmektedir.[11]

Diğer taraftan dergide, sözü edilen veya varsayılan "Alevi ulusunun" yaşadığı coğrafyayı (ve varsaydığı devleti) içeren haritalara da rastlanılmaktadır.[12]

Dergide, hedef alınan kitle için, tarihsel olaylara ve onların muhtevasıyla ilgili yapılan ideolojik yönlendirmeler de önemli bir yer kaplamaktadır. Bu bağlamda yayınlanan 2 bölümlük "Celali İsyanları" başlıklı yazı ilgi çekicidir:

"Osmanlı despotizminin VIII yüzyıldan beri anadoluda yaşayan Anadolu alevilerinin (Kızılbaşlarının) her türlü varlıklarını ortadan kaldırmaya yönelik, kanlı katliamlara, soy kırımlara ve milli zulmüne karşı Alevi-Kızılbaşların 7 den yetmişe haysiyetlerini, toplumsal varlıklarını korumak için, işçisiyle, köylüsüyle, esnafıyla ve tüm halkıyla birlikte silahını, orağını çekicini, baltasını ve palasını kaparak gayri yeter diyerek meydanlara dökülmesine, baş kaldırmasına, bu kahramanca ayaklanma hareketine ve ilk isyan ateşinin tutuşturulması olayına tarihte Celali İsyanları denilmektedir"[13]

şeklindeki tanımla başlayan bu yazıda, Maraş, Sivas, Çorum olaylarına ve yazının kaleme alındığı dönemine değinmeler yapılarak, Alevilerin asıldığından ve zindanlara doldurulduğundan söz edilmekte; Celali isyanlarını yapanların özgür bir devlet kurma amacıyla halktan vergi topladıkları, bu vergilerle bağımsızlık savaşını finanse ettikleri, "kardeş İran" devletinden de ekonomik ve siyasi destek almaya çalıştıkları vurgulanmaktadır.[14]

Aleviliği çağının devrimci düşüncesi olan; yoksulluğu, bağımsızlığı savunan siyasi bir düşünce, idealist bir ideoloji olarak algılayan[15] derginin kimi duyurular hariç, tüm yazıları, "Kızıl Yol" imzasını taşımaktadır. Dergide, Kızılbaşlığın Aleviliğin "vurucu gücü" olduğu savunulmakta; Aleviliğin bir mezhep olmadığı, temelinde materyalist düşüncenin yattığı ileri sürülmektedir.[16]

Kızıl Yol'a göre devlet sömürgecidir ve Alevilerin kurduğu Türkiye Birlik Partisi düzen partisidir; Aleviler dini inançlarını gizli sürdürmemek, Alevi Dedeleri de dilenmemek için, örgütlenmelidir.[17] Ancak, bununla birlikte, Kızıl Yol, materyalist olduğunu belirterek dini reddetmektedir.[18]

Dergide süreklilik gösteren bir bölüm, "şiir" köşesidir. Şiir köşesinde savunulan ideolojiye uygun ve ezilmişliği, başkaldırıyı içeren ve çekilen ezaları sıradanlaştıran, günlük hayatın bir parçası haline getiren motiflerin yoğunluklu verildiği, böylelikle yayın politikasına ve amacına katkı yaptığı düşünülen şiirler, deyişler özenle seçilmiştir.[19]

Dergide tek tük mektuplara da rastlanılmaktadır. Kızıl Yol'u yayın politikasını ve ilkelerini destekleyen, yazanın adı verilmeyen okuyucu mektuplarının[20] yanı sıra, derginin etki alanı çerçevesinde mücadele ettiği diğer örgütlere (TKP ve Partizan gibi) yönelik kaleme alınan ve bazen sadece yazarının önadının zikredildiği mektuplar[21] ya da kadrosundan öldürülenlerin hayat hikâyeleri[22] göze çarpmaktadır. Bu mektuplar, genelde tek tip bir slogan ile bitmektedir.

Ehlibeyt Dergisinin Tepkisi

Kızıl Yol'un bu görüşleri, derginin yayınının sona ermesinin hemen ardından aynı dönem içerisinde Almanya'da yayınlanan "Ehlibeyt" dergisi yazı kadrosu tarafından dikkate alınmış ve ana hatlarıyla eleştirilmiştir.

Buna göre, 1987 yılında "Kızıl Yol Denen Yol Düşkünleri" başlıklı imzasız iki yazıda Alevilerin dil ve toprak bütünlüğünün bulunmadığı, Türkçe, Arapça, Arnavutça ve Kürtçe gibi değişik dilleri konuşan; Türkiye'nin değişik yörelerinde yaşayan Alevilerin olduğu belirtilerek, "Dersim"de bile tek etnik ve dil yapısının görülmediğine örnekleriyle dikkat çekilerek, Kızıl Yol hareketi, "Alevi düşmanı" bir hareket ilan edilmiş ve bu hareketin içindekiler de "yol düşkünü" sayılmıştır.[23]

Ardından aynı dergide Kızıl Yol'un yayınladığı Celali isyanlarına alternatif bir yazı dizisi[24] ile Kızıl Yol'un Hatay'ı da kapsayan "Anadolu Alevistanı" haritasına karşı, Arapça konuşan Alevilerle Anadolu Alevileri arasındaki farklılıkları işleyen bir makale[25] yayınlamıştır.

Sonsöz Yerine

Dar bir radikal kadro hareketi Kızıl Yol'un ilk serisi, 1985 yılında nihayetlenmiştir. Derginin muhtevası ve onu oluşturan yazılar göz önüne alındığında, bu hareketin kadrolarının, Alevi kolektif belleğini oldukça usta bir şekilde Marksist - Leninist ideoloji çerçevesinde işlediği söylenebilir.

Derginin işlediği veya ele aldığı olayların-benzerliklerin, örtük kolektif belleğe zamanın ve mekânın kaygan olduğu sembollerle yönelik ana mesajı, kendini bir tür "halk savaşı"yla ortaya koyan "isyan"dır.

Sol ideolojinin mevcut sisteme karşıtlığının sembollerle oluşturduğu düşman, sözü edilen kadrolar için "devlet"tir. Mevcut sistemin temel koruyucusu devlet, Kızıl Yol'a göre, etnik unsurları itibariyle yeniden dizayn edilmelidir; etnik unsurların yanı sıra taşıdığı dini motiflerle en "homojen" kesim, Alevilerdir ve Alevilere en azından kendi kaderini tayin etme hakkı tanınmalıdır.

Kızıl Yol kadro hareketinin başladığı dönem, Türkiye'de 12 Eylül Askeri Darbesi'nden önce, radikal sol ideolojinin en konsantre bulunduğu dönemdir. Serpildiği ve gelişmeye çalıştığı dönem ise, 12 Eylül Askeri Darbesi'nin tüm ağırlığıyla hissedildiği; bununla birlikte etnik ve dini kimliğin yeniden keşfedilip yavaş yavaş inşa edilmeye başlandığı; aynı zamanda da Kürt hareketinin belirli bir ivme kazandığı dönemdir.

Kızıl Yol kadro hareketini en ilginç kılan hususlar ise, bir yönüyle etnik ve dinî kimliği aynı potada eritmeye ve biçimlendirmeye çalışan milliyetçi - muhafazakâr "Türk - İslam sentezi"ne karşı, radikal sol ideolojiye dayanan milliyetçi-radikal "Zaza - Alevi sentezi" geliştirmeye çalışması; diğer yönüyle de Kürt milliyetçiliğinin muhtemel gelişme alanlarına karşı tampon oluşturması ya da set çekmesidir.

Anakronik ama bir o kadar da ideolojikleştirilmiş, muhtevası boşaltılarak değiştirilmiş tarih anlayışını ideolojiye uygun tarih yazıcılığıyla ortaya koyarak ve işleyerek kolektif bir bellek üretmeye çalışan ve kurgulayan Kızıl Yol dergisi, mitoslaştırdığı "militan"larıyla ve konu edindiği, örnek olarak verdiği olaylarla sürekli olarak kolektif belleğin kendini yeniden inşa etmesini / üretmesini de hedeflemiştir. Böylece "örgüt psikolojisi"ni standartlaştırarak / tek tip – tek düze bir şekle bürünmesinin mekanizmalarını da oluşturmayı amaçlamıştır. Savunma mekanizmalarını harekete geçirerek, birbiriyle ilintili dahi olmayan olayları ilintili bir hale getirerek, travmalar yardımıyla kolektif belleğin keşfedilmesi ve yeniden örüntülendirilmesi için önemli ipuçları sunan Kızıl Yol dergisi, marjinal Sol ideolojiye özgü "tarikat örgütlenmesi"nin de örneğini sergilemesi açısından yadsınamaz bir nitelik göstermektedir.

Kızıl Yol Dergisinin Bibliyografyası

Hazırlanan bu bibliyografyada derginin ele alınan ilk serisinde yer alan yazılar, "genel içerikleri" göz önünde tutularak, saptanan 8 ana konuya göre tasnif edilmiştir:

1) Kimlik

• "Alevilik Nedir?" Kızıl Yol (1983) 1: 6.
• "Anadolu Alevistan'ı ve Ulusal Sorunu" Kızıl Yol (1984) 3: 3-31.
• "Marksist Leninist Kızıl Ordu'nun Devamıyız" Kızıl Yol (1984) 2: 3-11.
• "Ulus Nedir?" Kızıl Yol (1983) 1: 12-18.

2) Tarih

• "Aleviliğin Kısa Tarihçesi" Kızıl Yol (1983) 1: 6-8.
• "Anadolu Alevistan Tarihi ve Bugünkü Konumu Üzerine" Kızıl Yol (1985) 4: 9-49.
• "Anadolu Halk Hareketleri" Kızıl Yol (1985) 4: 72.
• "Celâli İsyanları (1) (2)" Kızıl Yol (1984) 2-3: 12-24; 32-45.

3) Coğrafya

• "Harita 1-2" Kızıl Yol (1983) 1: 27-28; Kızıl Yol (1984) 2: 48.

4) Örgütlenme

• "Aleviler Örgütlenmeli midir?" Kızıl Yol (1983) 1: 9-12.
• "Alevilerin Devrimci Mücadeledeki Yeri" Kızıl Yol (1983) 1: 9.
• "Anadolu Alevistan Tarihi ve Bugünkü Konumu Üzerine" Kızıl Yol (1985) 4: 9-49.
• "Anadolu Alevistan'ı ve Ulusal Sorunu" Kızıl Yol (1994) 3: 3-31.
• "Bolşevizm mi Bol İnkarcılık mı?" Kızıl Yol (1984) 2: 38-40.
• "Çalışmalarımızdan Haberler" Kızıl Yol (1984) 2: 46-47.
• "Çıkarken" Kızıl Yol (1983) 1: 3-5.
• "Devrimci Kamuoyun Sağ Duyusuna" Kızıl Yol (1985) 4: 70-71.
• "Halkımıza Duyurulur Adlı Bildirimizi Aynen Yayınlıyoruz" Kızıl Yol (1984) 3: 46-47.
• "Hasan Kavak (1950-1985)" Kızıl Yol (1985) 4: 62-64.
• "İsviçre-Zürich'ten Kızıl Yol Taraftarları" Kızıl Yol (1984) 2: 43.
• "Kızıl Yol Yazı Kuruluna" Kızıl Yol (1984) 2: 34-37.
• "Marksist Leninist Kızıl Ordu'nun Devamıyız" Kızıl Yol (1984) 2: 3-11.
• "Paris'te Yapılan Bir Mayıs Yürüyüşleri ve Devrimci Tavrımız" Kızıl Yol (1985) 4: 5-8.
• "Yaşasın 1 Mayıs" Kızıl Yol (1984) 2: 25-26.

5) Politika-İdeoloji

• "Aleviler Örgütlenmeli midir?" Kızıl Yol (1983) 1: 9-12.
• "Alevilerin Devrimci Mücadeledeki Yeri" Kızıl Yol (1983) 1: 9.
• "Aleviliğin Kısa Tarihçesi" Kızıl Yol (1983) 1: 6-8.
• "Alevilik Nedir?" Kızıl Yol (1983) 1: 6.
• "Anadolu Alevistan Tarihi ve Bugünkü Konumu Üzerine" Kızıl Yol (1985) 4: 9-49.
• "Anadolu Alevistan'ı ve Ulusal Sorunu" Kızıl Yol (1994) 3: 3-31.
• "Anadolu Halk Hareketleri" Kızıl Yol (1985) 4: 72.
• "Bolşevizm mi Bol İnkarcılık mı?" Kızıl Yol (1984) 2: 38-40.
• "Celâli İsyanları (1) (2)" Kızıl Yol (1984) 2-3: 12-24; 32-45.
• "Çıkarken" Kızıl Yol (1983) 1: 3-5.
• "Faşist T.C. Konseyin İç Yüzü" Kızıl Yol (1985) 4: 51-55.
• "Marksist Leninist Kızıl Ordu'nun Devamıyız" Kızıl Yol (1984) 2: 3-11.
• "Paris'te Yapılan Bir Mayıs Yürüyüşleri ve Devrimci Tavrımız" Kızıl Yol (1985) 4: 5-8.
• "Türkiye'de Soykırım Bulgaristan'da Milli Zülüm" Kızıl Yol (1985) 4: 57-61.
• "Ulus Nedir?" Kızıl Yol (1983) 1: 12-18.
• "Yaşasın 1 Mayıs" Kızıl Yol (1984) 2: 25-26.

6) Devlet ve Devlet İlişkileri

• "Anadolu Alevistan Tarihi ve Bugünkü Konumu Üzerine" Kızıl Yol (1985) 4: 9-49.
• "Anadolu Alevistan'ı ve Ulusal Sorunu" Kızıl Yol (1994) 3: 3-31.
• "Celâli İsyanları (1) (2)" Kızıl Yol (1984) 2-3: 12-24; 32-45.
• "Çıkarken" Kızıl Yol (1983) 1: 3-5.
• "Faşist T.C. Konseyin İç Yüzü" Kızıl Yol (1985) 4: 51-55.
• "Halkımıza Duyurulur Adlı Bildirimizi Aynen Yayınlıyoruz" Kızıl Yol (1984) 3: 46-47.
• "Hasan Kavak (1950-1985)" Kızıl Yol (1985) 4: 62-64.
• "Türkiye'de Soykırım Bulgaristan'da Milli Zülüm" Kızıl Yol (1985) 4: 57-61.
• "Ulus Nedir?" Kızıl Yol (1983) 1: 12-18.

7) Dil

• "Dersim'cede Deyimler ve Sözcüklerin Karşılaştırılması" Kızıl Yol (1985) 4: 65-69.
• "Dil (Zon): Zazaca'nın Alfabesi" Kızıl Yol (1983) 1: 19-26.
• "Dilde Zaman" Kızıl Yol (1984) 2: 27-28.
• "Kürt Enstitüsüne Soruyoruz" Kızıl Yol (1984) 2: 29-30.
• "Zazaca Sayıların Yazılışı" Kızıl Yol (1984) 2: 31-33.
• "Zazaca'da Alfabe (Dersimce Alfabesi)" Kızıl Yol (1984) 3: 54.
• "Zazaca'da Deyimler" Kızıl Yol (1984) 3: 49-52.

8) Şiir

• Gökçe, Enver: "Küllü Topraksız ve Horlanmış" Kızıl Yol (1985) 4: 50.
• "Hücra Mı" Kızıl Yol (1984) 2: 49.
• Hüseyin, Hasan: "Acıyı Bal Eyledik" Kızıl Yol (1984) 3: 56.
• "Kızı Sanem'in Ağıdı" Kızıl Yol (1984) 3: 48.
• "Kızıl" Kızıl Yol (1983) 1: 30.
• "Koye Ma" Kızıl Yol (1984) 2: 41.
• "Pîr Sultan Abdal'a" Kızıl Yol (1984) 3: 53.
• "Pîr Sultan Abdal'dan Seçmeler" Kızıl Yol (1984) 2: 44.
• "Uyur İdik Uyardılar [Şiir]" Kızıl Yol (1985) 4: 56.

[© İsmail Engin]

Kaynakça

Elçioğlu, İsmail (Haz.): "Anadolu ('da) Türk Halk Hareketleri ve Alevilik" Ehlibeyt (1987) 7: 19-22.

Emir, Enis: "Hatay Arap Alevileri ve Anadolu Alevileri Arasındaki İtikatı Farklar" Ehlibeyt (1987) 7: 15-17.

Notlar

[1] Bkz. "Kızıl Yol Denen Yol Düşkünleri" Ehlibeyt (1987) 2: 15.
[2] Bkz. "Yaşasın 1 Mayıs" Kızıl Yol (1984) 2: 25-26; "Çalışmalarımızdan Haberler" Kızıl Yol (1984) 2: 46-47; "Halkımıza Duyurulur Adlı Bildirimizi Aynen Yayınlıyoruz" Kızıl Yol (1984) 3: 46-47; "Paris'te Yapılan Bir Mayıs Yürüyüşleri ve Devrimci Tavrımız" Kızıl Yol (1985) 4: 5-8.
[3] Bkz. "Kızıl Yol Denen Yol Düşkünleri" Ehlibeyt (1987) 2: 15.
[4] Bütün bunlar için, bkz. ve krş. "Marksist Leninist Kızıl Ordu'nun Devamıyız" Kızıl Yol (1984) 2: 3-11; "Çalışmalarımızdan Haberler"; "Halkımıza Duyurulur Adlı Bildirimizi Aynen Yayınlıyoruz".
[5] Bu konu daha sonra Alevilikle özdeşleştirilerek, ayrı bir makalede "İktisadi Yaşam Birliği" kısmı da eklenerek yeniden ele alınmıştır. Bkz. "Ulus Nedir?" Kızıl Yol (1983) 1: 12-18.
[6] Bütün bunlar için, bkz. "Çıkarken" Kızıl Yol (1983) 1: 3-5.
[7] Ayrıntılı olarak bu görüşler için, bkz. "Anadolu Alevistan'ı ve Ulusal Sorunu" Kızıl Yol (1984) 3: 3-31.
[8] Bkz. " Anadolu Alevistan Tarihi ve Bugünkü Konumu Üzerine" Kızıl Yol (1985) 4: 9-49.
[9] Bkz. "Ulus Nedir?"
[10] Bkz. Kızıl Yol (1983) 1: 19-26; (1984) 2: 27-28, 31-33; (1984) 3: 49-52, 54; (1985) 4: 3-4, 65-69.
[11] Bkz. "Kürt Enstitüsüne Soruyoruz" Kızıl Yol (1984) 2: 29-30.
[12] Bkz. Kızıl Yol (1983) 1: 16-17, 27-28; (1984) 2: 48.
[13] "Celali İsyanları-1" Kızıl Yol (1984) 2: 12.
[14] Bkz. "Celali İsyanları-1" Kızıl Yol (1984) 2: 12-24. Ayrıca yazının devamı için, bkz. "Celâli İsyanları (2)" Kızıl Yol (1984) 3: 32-45.
[15] Bkz. "Alevilik Nedir?" Kızıl Yol (1983) 1: 6.
[16] Bkz. "Aleviliğin Kısa Tarihçesi" Kızıl Yol (1983) 1: 6-8.
[17] Bkz. "Aleviler Örgütlenmeli midir?" Kızıl Yol (1983) 1: 9-12.
[18] Bkz. "Aleviler Örgütlenmeli midir?"
[19] Bkz. "Kızıl" Kızıl Yol (1983) 1: 30; "Koye Ma" Kızıl Yol (1984) 2: 41; "Pir Sultandan Seçmeler" Kızıl Yol (1984) 2: 44; "Hücra Mı" Kızıl Yol (1984) 2: 49; "Kızı Sanem'in Ağıdı" Kızıl Yol (1984) 3: 48; "Pir Sultan Abdal'a" Kızıl Yol (1984) 3: 53; Hasan Hüseyin: "Acıyı Bal Eyledik" Kızıl Yol (1984) 3: 56; Enver Gökçe: "Küllü Topraksız ve Horlanmış" Kızıl Yol (1985) 4: 50; Kızıl Yol (1984) 3: 56.
[20] Bkz. "Kızıl Yol Yazı Kuruluna" Kızıl Yol (1984) 2: 34-37; Kızıl Yol (1984) 2: 42.
[21] "İsviçre-Zürich'ten Kızıl Yol Taraftarları" Kızıl Yol (1984) 2: 43; "Devrimci Kamuoyun Sağ Duyusuna" Kızıl Yol (1985) 4: 70-71.
[22] "Hasan Kavak (1950-1985)" Kızıl Yol (1985) 4: 62-64.
[23] Bkz. "Kızıl Yol Denen Yol Düşkünleri" Ehlibeyt (1987) 2: 13-17; (1987) 4: 21-22; ayrıca bkz. "Kızıl Yol Denen Yol Düşkünlerine Cevabımız" Ehlibeyt (1988) 8: 15-16.
[24] Bkz. Elçioğlu 1987; Ehlibeyt (1988) 8: 5-7; Ehlibeyt (1988) 9: 5-8; Ehlibeyt (1988) 10: 9-11; Ehlibeyt (1988) 11-12: 23-24.
[25] Bkz. Emir 1987.