[İsmail Engin] Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) Alevi açılımı ve bu kapsamda Genel Başkan Devlet Bahçeli’nin son açıklamaları, Alevi örgütlerinin önemli bir kısmını hazırlıksız yakaladı.
Bahçeli’nin çıkışı, özellikle “Alevi-İslam” kavramını önceleyen bir yaklaşımla dikkat çekiyor.
"(...) Alevi-Sünni bloklaşmasını siyasi ve ideolojik dürtülerle süreklilik içinde tahrik ve tahkim etmeye kalkışan Türk ve İslam muhaliflerinin kara kampanyasıdır. (...)Bir defa şu hususu açık yüreklilikle söylemek mecburiyetindeyim:İşin özünde hepimiz Müslüman değil miyiz?Hepimizin Allah’ı bir, Peygamberi bir, kitabı bir, kıblesi bir, itikadı bir değil mi?Hepimiz Türk milletinin onurlu ve şerefli mensupları değil miyiz?Aramıza duvar örmek, set çekmek, aşılmaz bariyerler dikmek için satıhtaki yapay etnik ve mezhebi ayrılıklar kimi mihraklar tarafından silah gibi kullanılmadı mı? (...)Yetmedi mi maruz kaldığımız sosyal ve siyasal maliyetler?Yetmedi mi yanlış anlamalar ve peşin hükümler? (...)Gönül rahatlığıyla, vicdan huzuruyla, dahası samimiyetle diyorum ki, hem Alevi’yiz, hem Sünni; hepsinden evveli de Müslüman Türk milletiyiz. (...)Alevi İslam inancına mensup kardeşlerimiz bizim canımız, can beraberimizdir.Onların her sorunu bizim de sorunumuz, onların her isteği bizim de isteğimizdir.Aleviliği asıl mecra ve muhtevasından kopartıp inanç ve kültür alanından çıkartanlar, bundan tehlikesi siyasi mevzi haline dönüştürmeye çalışanlar büyük bir yanlışın failleridir.Cami ne kadar bizimse Cemevi de bizimdir.Cem de bizim, semah da bizim, imanın ve İslam’ın mükellefiyetleri de bizimdir.Tabulara sığınmanın, suni gerginlikleri ve korkuları diri tutmanın, insan ve inanç haklarına kapalı durmanın hiçbir sonu ve sonucu yoktur.Geldiğimiz bu aşamada diyeceğim şudur: Cemevinin ibadethane olarak tescili hususunda atılgan olmak, engelleri birer birer kaldıracak irade cesaretini sergilemek gerekmektedir.Alevi İslam inancına mensup kardeşlerimizin Cemevini ibadethane olarak görmelerine anlayış ve saygı duymak lazımdır. (...)"
Bu açıklamalar, MHP’nin “Müslüman ve Türk kardeşliği” temelinde bir söylem geliştirdiğini; Alevi toplumunu bu eksende kapsama çabasında olduğunu gösteriyor.
Tarihsel Zemin: 1989 “Aleviliğin Yeri” Bildirgesi
MHP'nin bugünkü söylemi, 1989 yılında Almanya’daki Hamburg Alevi Kültür Grubu tarafından düzenlenen “Alevi Kültür Haftası” çerçevesinde yayınlanan “Aleviliğin Yeri” bildirgesini hatırlatıyor.
Bildirgede, “Alevi-İslam” anlayışını temel alarak Aleviliğin İslam içi bir yorum olduğu savunulmuştu.
Adı geçen söz konusu bildirge, Turgut Öker, İsmail Kaplan ve Rıza Zelyut gibi isimlerin katkısıyla hazırlanmış; Aleviliğin yerini tanımlama çabasında dönüm noktası olmuştu.
Bugün Bahçeli’nin kullandığı “Alevi-İslam inancına mensup kardeşlerimiz” ifadesi, bu bildirgenin çizdiği çerçevenin devamı niteliğinde görünüyor.
Bu Çerçevenin Daha Önceki Temsilcileri
MHP’nin son açılımı, Aleviliği İslam içinde değerlendiren önceki siyasi ve sivil çıkışlarla da örtüşüyor:
a) Hamburg'ta açıklanan 1989 Bildirgesi, bu düşünsel zeminin kamuya açılan kavramsal başlangıç noktalarından biri olarak kabul edilebilir.
b) Cem Vakfı'nın önceki Genel Başkanı İzzettin Doğan, 1990’ların başından itibaren Aleviliği İslam içi bir inanç olarak tanımlayan "Alevi İslam" söylemiyle öne çıktı.
c) CHP eski Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 19 Nisan 2023’te yayımladığı “Alevi.” başlıklı videosunda, kendisini “Hakk - Muhammed - Ali inancıyla yetişmiş samimi bir Müslüman” olarak tanımlamıştı.
Açılıma Destek Verebilecek ve Karşı Çıkabilecek Kurumlar
MHP’nin açılımı, ana hatlarıyla Aleviliği İslam içi gören yapılarla örtüşüyor. Bu çerçevede, destek vermesi beklenen yapılar şunlar:
1) Cem Vakfı çevresi
2) Alevi Vakıflar Federasyonu
3) Horasan Erenleri Dernekler Federasyonu
Diğer taraftan, Aleviliği İslam dışı bir inanç olarak tanımlayan kesimler açılımı reddecek görünüyor.
Bununla birlikte, yöneticilerinin İslam ile Alevilik arasındaki ilintiye mesafeli baktığı kurumlar da açılıma karşı duruş sergilemeye hazır.
Bu yapılar arasında, şu çatı örgütleri bulunuyor:
• Alevi Bektaşi Federasyonu
• Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu
• Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı
• Türkiye Alevi Federasyonu
• Alevi Kültür Dernekleri
• Pir Sultan Abdal Kültür Derneği
Ayrıca, Aleviliği İslam içi kabul etmekle birlikte MHP’ye yönelik ideolojik temkinini koruyan bazı kesimlerin bu açılıma sınırlı destek vereceği öngörülebilir.
Açılımın Örgütlenme Yapısı: İki Kanallı Bir Model
MHP’nin açılımı, devlet nezdinde iki farklı yapı üzerinden şekilleniyor:
1) T.C. Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı (Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı)
2) Aynı kurumun kurucu başkanı ve günümüzde Cumhurbaşkanlığı Sosyal ve Gençlik Politikaları Kurulu üyesi olan Ali Arif Özzeybek ile etrafındaki ağ...
Her iki yapının da akademik - dinî danışmanlık aldığı çevrelerin başında, Cem Vakfı ve Alevi Vakıflar Federasyonu ile kimi akademisyenler geliyor. Sarı Saltık, Hıdır Abdal Ocaklarının önde gelen isimleri ile Nazenin Bektaşiler de buna aktif destek veriyor.
Bu da açılımın, doğal olarak Aleviliği İslam içi gören bir ideolojik zemin üzerinden inşa edilmeye çalışıldığını gösteriyor.
MHP açısından açılımın teorik temellerini doldurabilecek isim olarak, geçmişte Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Müdürlüğü görevini bir süre üstlenen ve bugün için TBMM MHP Grup Başkanvekili Prof. Dr. Filiz Kılıç ismi öne çıkıyor. | @ismailenginhd [14.10.2025]
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder