 |
| Cemalettin Çelebi Efendi (1863 - 1922) |
"Seyit Cemalettin kutup postunda /
Ehli beytin nûru döner üstünde /
Haktan gelen yeşil ferman destinde /
Şanında okunan furkana yandım" //
[İsmail Engin] Cemalettin Çelebi Efendi [Ahmet Cemalettin Ulusoy]: "Hacı Bektaş Şeyhi" [Çelebisi]; 1863'te (Rumi 1279) Hacıbektaş'ta doğdu. Babası Feyzullah, annesi Fatma Kenziye'dir. Medrese eğitimi aldı. Türkçe ve Osmanlıca dışında Arapça, Farsça biliyordu. Müderris ve çiftçidir. Büyük Millet Meclisi I. Dönem (1920 - 1923) Reis Vekili ve Kırşehir Milletvekili'dir. Evli ve 5 çocukludur. 1922'de (Rumi 1338) Hakk'a yürüdü...
"MERNİS'ten çıkarılan vukuatlı nüfus kayıt örneğinde ve Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu'nun dosyasında bulunan Nevşehir Hacıbektaş İlçe Nüfus Müdürlüğü'nce düzenlenen, bilâ tarihli vukuatlı nüfus kayıt örneğinde, 17.11.1922 tarihinde vefat ettiği görünmektedir. Ancak, Meclis'in 26.01.1922 tarihli oturumunda, Cemalettin Çelebi Efendinin vefat ettiğine ilişkin bilginin Genel Kurul'a sunulduğu tutanakta sabittir. Diğer yandan, torunu Feyzullah Ulusoy tarafından doldurularak Kırşehir Valiliği tarafından Meclis'e gönderilen ve özlük dosyasında bulunan özgeçmişte, Cemalettin Çelebi Efendi'nin 7 Ocak 1922'de vefat ettiğinin beyan edildiği belirlenmiştir. Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu'nun, 20 Ocak 1922 tarihini esas aldığı -sehven 1923 yazılmış- dayanak olarak da, Mucur Kaymakamlığının, 20.01.1922 günlü telgrafına atıfta bulunduğu göz önüne alınırsa, Cemalettin Çelebi Efendi'nin vefat tarihi olarak, bu kaynağın kullanılmasının daha doğru olacağı düşünülmüştür."
Cemalettin Çelebi Efendi, Hacı Bektaş Veli'nin postuna oturan 28. evlâttır. Aleviler arasındaki ayrılıkları gidermek için çabaladı. İstanbul'a gitti. Sultan Reşat'la (V. Mehmet) [1844 - 1918; saltanat: 1909 - 1918] görüştü. Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Mustafa Kemal'e (Atatürk'e [1881 - 1938]) Milli Mücadele Dönemi'nde büyük destek verdi. Nihayetinde hastalığı nedeniye çalışmalarına iştirak edemese bile, Ankara'da 23 nisan 1920'de toplanan Büyük Millet Meclisi I. Dönem'i "Reis Vekilliği"ne seçildi.
Dönemin meşhur âşığı Sıtkı (Âşık Sıtkı Baba = Pervane [1865 - 1928]), kendisine candan bağlıydı. [İsmail Engin]
Bkz. ve krş. Sema Yıldırım, Behçet Kemal Zeynel (Editörler): TBMM ALBÜMÜ - 1920-2010, 1. Cilt (1920-1950). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1, Ankara 2010 (İkinci Basım), [ISBN: 978-975-8805-05-1]: S. 43, 66; İsmail Özmen: Alevi - Bektaşi Şiirleri Antolojisi, Cilt: IV (19. Yüzyıl). Saypa Yayınları: 334, Ankara 1995: 543 - 570; Halim Baki Kunter: Kırkbudak - Hacıbektaş İncelemelerine Giriş. II. Erkek Sanat Enstitüsü Matbaacılık Bölümü, Ankara 1951.
Sayın İsmail Engin Bey. İsmail Özmen ise: “Alevi – Bektaşi Şiirleri Atolojisi -4- 19. Yüzyıl” adlı eserinde şöyle yazar:
YanıtlaSil(539) “CEMALETTİN ÇELEBİ
1862 yılında Hacı Bektaş’ta doğdu. Feyzullah Çelebi’nin büyük oğludur. Babasının ölümü ü zerine 1878 tarihinde Hacı Bektaş Veli dergahına postnişin olmuştur. (16 yaşında mı babası nın ölümü üzerine Hacı Bektaş Veli dergahına postnişin olmuş?) Asıl adı Ahmet Cemalettin Çelebi’dir. Hacı Bektaş evlatlarındandır. Mürselli kolundandır.
Cemalettin Çelebi 1912 yıllarında “Müdafaa” adı ile bir kitap yayınladı. “Müdafaa” adlı bu kitabı daha sonra Nejat Birdoğan tarafından inceleme konusu yapılarak yeniden yayınlandı (1994). Bu kitap tarihin bir evresine ışık tutmaktadır. Ayrıca bu kitapçık, “Sakallı Rıfkı”nın (Derviş Ruhullah) “Bektaşi Sırrı” adlı 4 ciltlik yapıtına bir yanıt biçimindedir.
Çelebi, Birinci Dünya savaşında “Yeşil Ordu” (Mücahidin Alayı)’yu oluşturarak doğu illerini, Ruslardan kurtarmak için Erzurum’a değin gitmiştir. Yeşil ordu serüveni ap-ayrı bir inceleme konusu yapılacak özgünlüğe sahip bir konudur.
Kurtuluş savaşında Atatürk ile yakın ilişki içinde bulunmuş, Amasya toplantısına katılmış, A tatürk’ün desteklenmesi için ülke çapında çalışmalar yapmıştır. Cumhuriyetin iln edileceğini ilk tahmin eden ve Atatürk’e sorarak olumlu yanıt almak suretiyle büyük mutluluk duyan kişi dir.
Birinci Büyük Millet Meclisi’nde “Birinci Reis Vekili” olan Cemalettin Çelebi 1921’de öl müş, Kırklar Meydanında toprağa verilmiştir. Şiirleri Av. A. Celalettin Ulusoy’un “Pir Der gahından Nefesler” (1988) adlı kitabında yayınlanmıştır. Çelebilik, din tarihi açısından bir ünvandır.
Kurtuluş savaşı başlangıcında 23. 12. 1919’da Hacı Bektaş’ta yakından görüştüğü, Atatürk’ün gerçek ve uluscu düşüncelerini paylaşarak onun yanında yer alır. Türk ulusunun önemli bir bö lümünü oluşturan Alevi – Bektaşilerin Kurtuluş savaşını desteklemelerini, bu savaşa Atatürk ve arkadaşlarının yanında katılmalarını önerir, maddi ve manevi destek verir…