“Düşekler, daha önce kutsal olmadığı halde kutsallığına inanılan bir kişinin kutsamasıyla oluşan ve bu hadiseden sonra adak yeri olma özelliğini kazanan kutsal mekânlardır. ‘Dede Düşekleri, Çelebi Düşekleri, Hızır Düşekleri, Hz. Ali Düşekleri, Kabayel Düşekleri, Gedik Bekçisi Düşekleri...’ bu özellikteki düşeklerdir.”
diye başlar “Düşek”leri anlatmaya bu konunun en önemli
uzmanlarından Kutlu Özen.
Aynı zamanda yadsınamaz bir Âşık Veysel araştırmacısıdır
o.
Sessiz sedasız; ama alandaki önemli çalışmalarında
Divriği yöresini, Sivas’ı, oradaki halk kültürünü, yatırları ve dahası
Aleviliği ele alır, anlatır, aktarır bizlere..
Adak, adak adamak, cöher, kurban vb. kavramları açıklar;
adak yerlerinin fonksiyonlarını değerlendirir; yer-su, dağ, taş-kaya,
orman-ağaç, evliya kültlerine bağlı adak yerleri üzerinde durur; Sivas ve
Divriği örneğinde de konuyu ele alır...
* * *
Kutlu Özen, 1940 yılında Divriği’de doğdu. 1965’te Ankara Gazi Eğitim
Enstitüsü Edebiyat Bölümü’nü bitirdi. Türkçe ve Tarih dersi öğretmenliği yaptı.
1978-1980 tarihleri arasında Sivas Halk Eğitimi Başkanı; 1983’te Sivas
Milli Eğitim Müdür Yardımcısı’ydı. 1983 - 2004 tarihlerindeyse Sivas Cumhuriyet
Üniversitesi Türk Dili Bölümü’nde okutmandı. 2009’da Cumhuriyet Üniversitesi
tarafından "Fahri Doktora" ile onurlandırıldı. 2020’de Sivas Valiliğince 2020
yılı "Sivas Kültür, Sanat ve Hizmet Ödülü" verildi.
Sivas’ta çıkan Yurt, Kızılırmak, Sivas Postası, Sebat, Hakikat, Anadolu gazetelerinde köşe yazıları yazdı. 1973 yılında halkbilim araştırmalarına başladı. Derlemeleri; Sivas Folkloru, Türk Folkloru, Erciyes, Tarla, Halay, İçel Kültürü, Gülpınar, Halk Kültürü, Türk Folklorundan Derlemeler, Türk Folklor Araştırmaları, Folklor ve Etnografya Araştırmaları, Güneyde Kültür, Revak, Kültür ve Sanat, Türk Kültüründen Derlemeler, Halk Ozanlarının Sesi, Kızılırmak Sivas/Kültür-Sanat, Türklük Bilimi Araştırmaları gibi dergi ve yıllıklarda yayınlandı.
Kitapları
“Güldane / Aşık Feryadi” (1983), “Sivas ve Divriği
Yöresinde Eski Türk İnançlarına Bağlı Adak Yerleri” (1996), “Hz. Peygamberin
Sancaktarı Abdülvehhab Gazi Hazretleri ve Gaza Arkadaşları” (Yrd. Doç. Dr.
Necati Demir’le birlikte) (1996), "Âşık Feryadi" (Kadir Pürlü’yle birlikte)
(1996), “Divriği Evliyaları” (1997), “Âşık Veysel : Selâm Olsun Kucak Kucak"
(1998), "Sivas Efsaneleri” (2001), “Öğrencilerimle Başbaşa” (2003), “Divriği
Yağbasan Köyü Folkloru -Muallim Halil Sami (1927 – 1931)” (hazırlayan) (2003), “Sivas
Yöresi Geleneksel El Sanatları” (2008), “Selam Olsun Kucak Kucak Âşık Veysel
Hayatı ve Şiirleri” (2009), “Sivas Yöresinde Geleneksel Bayramlar ve Toplu
Törenler” (2010), “Anadolu Aleviliğinde Sivas Örneği” (2017), “Belediye Köftesi
(Hayvan Hikayeleri)” (2017), “Âşık Veysel : Hayatı ve Şiirleri” (2018), “Baharözlü
Âşık Feryâdî : Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinden Seçmeler” (Kadir Pürlü ile
birlikte) (2018)
Broşür
“Ölümünün 17. yılında Âşık Veysel Şatıroğlu”, Sivas, 21
Mart 1990 (1990?)
Kimi Makaleleri
“Âşık Veysel, Şişirilmiş Bir Balon Değildir” (l976), “Sivas
Çevresinde Çocuk Oyunları” (1976-1977) (12 makale), “Halk Sairi Talibi Coşkun
(Hayati)” (1976-1977) (5 makale), “Divriği Ağzı” (1977-1978) (7 makale), “Divriği
İlçesinde Geleneksel Kadın Ziynet Eşyaları, Takı ve Süsleri” (1978) (3 makale),
“Divriği Yöresinde Ziyaretler Yoluyla Çocuk Sahibi Olma İnancı ve Diğer
Uygulamalar, Türk Folkloru” (1981), “Divriği Köylerinde Ekin Sonu Törenleri
(Ekin Selavatlama)” (l981), “Divriği İlçesinde Erişte, Umaç ve Tutmaçla Yapılan
Yemekler” (l981), “Divriği Köylerinde Mevsimlik Toplu Törenler (Yel Övü)”
(1981), “Divriği Köylerinde Mevsimlik Toplu Törenler (Ziyarete Gitme)” (1981)
(2 makale), “Sivas’ın Divriği ilçesindeki Ahi Yusuf Baba Türbesi” (1982), “Âşık
Veysel’in Maskı Nasıl Alındı?” (1982), “Atatürkçü Bir Halk Şairi: Âşık Ali Tan”
(1982-1983), “Âşık Veysel Müzesi” (1983), “Öğretmen Âşık Veysel” (1983), “Âşık
Veysel’de Atatürk Sevgisi, Devrim ve İlkelerine Bağlılık” (l983), “Sivas Halk
Şairleri Bayramı (30 Ekim 1964)” (1983), “Ölümünün 20. Yıldönümünde Muzaffer
Sarısözen” (1983), “16. yüzyıldan Günümüze Sivaslı Halk Şairleri” (1984) (2
makale), “1970-1984 Yılları Arasında Kaybettiğimiz Sivaslı Halk Şairleri”
(1984), “Divriği Yöresindeki Alevi-Bektaşi Türk Toplumunda Toprak Kültü / Cöher”
(1985), “Divriği Köylerinde Kirvelik Geleneği (Peygamber Dostluğu)” (1985), “Sivas
Yöresinde Battal Gazi ve O’nun Silah Arkadaşları ile İlgili Menkıbeler /
İnanışlar” (1986, 1987), “Öğretmen Âşık Veysel” (1986), “Divriği Iğımbat
Dağındaki Hüseyin Battal Gazi Yatırı ile İlgili Rivayetler ve İnanışlar”
(1987), “Divriği Köylerinde ‘Ekin Selavatlama’ ve ‘Kabayele Karşı Gitme’
Törenleri” (l987), “Dertli’nin Cönklerde Geçen Şiirlerindeki Mısra ve Kelime
Değişiklikleri” (1987), “İbrahim Aslanoğlu (Biyografi)” (1987), “Hasreti”
(1988), “Vehbi Cem Aşkun” (1988), “Derviş Muhammet” (1989), “Yukarı Fırat
Havzasında Yetişmiş Üç Halk Şairi: Derviş Muhammet, Ahmet Âşıki, Şah Sultan”(l989),
“Ahmet Kutsi Tecer” (1989), “Halk Şiirimizdeki Kul Himmetler” (1989), “Sivas ve
Divriği Yöresinde Hızır-İlyas Kültüne Bağlı Adak Yerleri” (l990), “Talihsiz Bir
Halk Şairi: Talibi Coşkun” (1990), “Malatyali Şah Sultan” (1990), “Müseyyeb
Gazi Destanı” (l99l), “Hafik Emre Köyündeki Yunus Emre Düşeği” (l99l), “Yaşayan
Halk Şairlerimiz: Sarıca Kız” (1991), “Cönklerde Geçen ‘Sıtkı’ Tapşırmalı
Şiirler” (1991), “Ölümünün 10. Yılında Prof. Dr. Sedat Veyis Örnek” (1991), “Sivas
ve Divriği Yöresinde Su Kültüne Bağlı Adak Yerleri” (1992), “Divriği Yöresinde
Ocaklara Bağlı Halk Hekimliği” (l992), “Cönk ve Mecmuaların Halk Edebiyatı
Araştırmalarındaki Yeri / Sivas Yöresinde Tutulmuş Bazı Cönklerin Özellikleri”
(1992), “Sivas ve Divriği Yöresinde Geyik Motifine Bağlı İnançlar, Adak Yerleri
ve Efsaneler” (1993), “Muhammet Gani Baba Yatırı” (1993), “Divriği İlçesindeki
Ahi Zaviyeleri” (1994), “Divriği Yöresinde Gelin Kızları Adak Yerine Götürme ve
Ayak Açma Törenleri” (1994), “Sivas Yöresindeki Adak Yerleri” (1995), “Divriği
Efsaneleri” (1995), “Divriği İlçesindeki Koca Saçlı ve Seyyit Baba Yatırı”
(l995), “İznik’teki Abdülvehab Gazi Yatırı” (l996), “Divriği Sarıçiçek Yaylası’ndaki
Koca Haydar Yatırı ve Pir Sultan Abdal’la İlgisi” (1996), “Divriği Akmese
Köyündeki ‘Seyyit Baba’ Yatırı” (1996), “Yunus İnancına Bağlı Türbeler,
Mezarlar, Adak Yerleri” (1996), “Ali Rıza Önder” (1996), “Âşık Hasan Dede”
(1996), “Sivas ve Divriği Yöresinde Adak Yerleri Mutfağı” (1996), “Sivas ve
Divriği Yöresinde Dağlarla İlgili İnançlar” (1997), “Sivas Alevilerinde Kutsal
Yerler ve Yatır İnancı” (2001). | @ismailenginhd [29.01.2024, Facebook: 29.01.2023]
Not: Kutlu Özen ve yazıları - yayınları hakkında ayrıntılı bilgi için, kendi adına oluşturulan sayfaya bakılabilir... : https://kutluozen.com/ [son görüntüleme, 29.01.2024]
Henüz Türkiye'de Üniversitelerde Kutlu Özen ve çalışmalarını içeren bir yüksek lisans ve / veya doktora tezi yapılmadı ve şu an için yapılmıyor...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder