 |
| İsmail Engin / Erhard Franz (Haz. | Hrsg.): Aleviler / Alewiten. Cilt 2 Band: İnanç ve Gelenekler / Glaube und Traditionen. Deutsches Orient-Institut, Mitteilungen 60, Hamburg 2001, 320 S., ISBN 3-89173-061-6 |
Kitap, »Önsöz | Vorwort«un yanı sıra, makalelerde geçen kaynakların topluca sunulduğu »Kaynaklar | Bibliographie« kısmından sonra İsmail Engin ile Erhard Franz'ın kaleme aldığı »Alevilerde ve Bektaşilerde Dini Yapı | Zur religiösen Führungsstruktur bei Alewiten und Bektaschi« adlı bir detaylandırma; açıklamalı »Tarihsel Kişiler Dizini | Index historischer Persönlichkeiten« ve birinci cildin içindekilerle sona ermektedir. Çalışmada, yeri geldiğinde resimlere, çizimlere, tasarımlara ve karikatürlere yer verilmektedir.
"İnanç Biçimleri ve Dini Hayat | Glaubensvorstellungen und religiöses Leben" adını taşıyan ilk bölümde, beş makale vardır. Bu bölümde Musa Baran »Tahtacılarda Musahiplik Töreni | Die Musahiplik-Zeremonie bei den Tachtadschi« adlı makalesinde, genel bir girişten sonra, Tahtacılar üzerine kısa bilgiler vermekte; ardından musahiplik törenini betimlemektedir. Törende oniki hizmetliler üzerinde de duran yazar, "hayırlı" ve nefeslere açıklık getirmekte, örnekler sunmaktadır. Meydan döşeği, muhabbet ve erkân yetirmeyi de açıklayan yazar, aşına, peşine ve çiğildaş olma konularına da eğilmektedir. Mehmet Yaman, »Alevilikte Kurban Geleneği | Opferriten im Alewitentum« adını taşıyan makalesinde kurban ve dini özelliği ile Alevilikte içeri ve dışarı kurbanlarını, Kurban Bayramı'nın anlamını konu edinmektedir. »Alevi-Bektaşi Kültüründe Semahlar | Der Semah in der Kultur des Alewiten- und des Bektaschitums« başlığını taşıyan ve İlhan Cem Erseven tarafından yazılan makalede semah ve oyun, Anadolu kültürü ve oyun, İslam ve dans ilintilerini irdelenmekte; semahın çeşitleri, oynanışı ve türleriyle ilgili bilgiler verilmektedir...
"Halk İnançları ve Uygulamaları | Volkglaube und Riten" adlı ikinci bölümde altı makale yer almaktadır. Konuyla ilgili ilk makale Kutlu Özen'in »Sivas Alevilerinde Kutsal Yerler ve Yatır İnancı | Heilige Orte und Gräber in der Provinz Sivas« adlı makalesidir. Özen, burada adak, adak adamak, cöher, kurban vb. kavramları açıklamakta; adak yerlerinin fonksiyonlarını değerlendirmekte; yer-su, dağ, taş-kaya, orman-ağaç, evliya kültlerine bağlı adak yerleri üzerinde durmakta; Sivas ve Divriği örneğinde de konuyu ele almaktadır. »Seyyid Battal Gazi Külliyesi'nde Adak ve İnanç Gelenekleri | Wallfahrtsbräuche am Grab des Seyyid Battal Gazi« adlı makalesinde İlyas Küçükcan Battal Gazi ile külliyesi etrafında kümelenen adak, inanç ve sağaltma uygulamalarını aktarmaktadır. »Balıkesir Yöresinde Sağaltma İşlevli Bazı Bektaşi Ocakları ve Bazı Alevi Köylerinde Yatırlar, Kutsal Ağaçlar ve Sağaltma Ocakları | Heiligengräber, Kultstätten und Heilpraktiken der Bektaschi und der Alewiten in der Gegend von Balıkesir« adlı makalesinde Aydın Ayhan Barak Baba, Gazi İnebey Subaşı, Garip Dede, Çırpılı Dede, Uzandede yatırları ile bu yatırlar etrafında kümelenen adak, sağaltma uygulamaları ile yöredeki Alevi-Çepni köylerindeki sağaltma ocaklarını konu edinmektedir. Veli Asan »Tahtacılarda Cenaze Törenleri | Bestattungs- und Totenbräuche bei den Tachtadschi« adlı makalede Tahtacı kültüründe ölüm üzerinde durmakta; ağıtları betimlemekte ve örneklemekte; ölünün kaldırılması, onun yıkanması, giydirilmesi konularını irdelemekte; cenaze töreni ve ölü yemeğine de açıklık getirmektedir. Kemal Astare, »Glaubensvorstellungen und religiöses Leben der Zaza-Alewiten | Zaza Alevilerinin İnanç Biçimleri« başlıklı makalesinde Zazaların dini inançları ve bu inançta dini görevlerdeki hiyerarşi, ocaklar, cem, sanal akrabalık türü kirvelik, oruç geleneksel bayramlar ile değişme üzerinde durulmaktadır...
"Dini Yansıması Olarak Sanat ve Zanaat | Kunst und Handwerk als Spiegel des Glaubens" adını taşıyan ve onbir makalenin yer aldığı üçüncü bölüm, eserin en hacimli bölümüdür. Fatma Ahsen-Turan »Türk Edebiyatında Ehl-i Beyt Sevgisi ve Buna Bağlı Tezahürler | Das Motiv der Ehl-i Beyt Verehrung in der klassischen türkischen Literatur« adlı çalışmasında, Alevi ve Sünni ozanların şiirlerinden örneklerle konuyu açıklamaktadır. Eserde müzikle ilgili üç makale bulunmaktadır. »Asyalı Bir Kimlik Öğesi Olarak Alevi Müziği | Das asiatische Identitätsmoment in der alewitischen Musik« başlıklı makalesinde Ahmet Yürür, dört kapı, ocak, avaz ilintisinde Alevi müziğini irdelemektedir. »Die Muzik der Alewiten | Alevilerin Müziği« adlı makalesinde Ursula Reinhard Alevi ozan geleneği, deyişlerle ilgili ayrıntılı bilgiler vermektedir. Ayten Kaplan »Tahtacılarda Etnomüzikolojik Bir İnceleme | Musikethnologische Untersuchungen bei den Tachtadschi« adlı incelemesinde, müziğe değinmekte; Alevilerde müzikle ilgili önesürümleri irdelemekte; Kongurca ve Türkali köylerinde yaptığı alan araştırmalarının sonuçlarını tartışmaya açmaktadır. Bu bağlamda müzik yapısı, oyun olgusu, çalgının yeri ve müzisyenleri ölçüt olarak almakta; aldığı ölçütlerle müziğin Tahtacı kültüründeki yeri ve fonsiyonunu sorgulamaktadır. »Kunst und Bild bei den Alewiten | Alevilerde Sanat ve Resim« adlı makalesinde Kemal Süzgeç, Alevilere göre sanat ve sanat anlayışını sorgulamakta; kaligrafi, halı dokumacılığı, minyatür ve Alevi sanatı bağlantısına dikkat çekmektedir. »Kendisi ve Diğeri: Bir Alevi Çizerin Karikatürleri | Das Eigene und das Andere: Karikaturen eines alewitischen Zeichners« adlı çalışmasında Yakup Karahan, algıladığı türde Aleviliği, ozanları, semahı; diğerinin arzu ettiği tarzdaki Aleviliği; radikal İslamı karikatürize etmektedir. İsmail Öztürk, »Türkiye'de Aleviliğin Geleneksel Türk El Sanatlarına Etkisi ve Alevi-Bektaşi Sanatına İlişkin Bazı Örnekler | Beispiele zum Einfluß des Alewitentums auf das Kunsthandwerk in der Türkei« adını verdiği çalışmasında Aleviliğin el sanatlarına, sayılara ve renklere, giyim-kuşama ve süslenmeye etkisini açıklamakta, halk resmi ve Alevilik ilintisini kurmakta, detaylandırmaktadır. Veli Asan »Tahtacılarda Geleneksel Tahtacılık Zanaatı | Die traditionellen Holzbearbeitungsgeräte der Tachtadschi« adlı çalışmasında, Tahtacılara adını veren Tahtacılık zanaatının zaman ve mekân içinde nasıl değiştiğini örneklerken, zanaatın aletleri, aletlerin özellikleri, mesleki yardımlaşma ile ünlü baltacıları meraklısına sunmaktadır. Bircan Coşkun'un kaleme aldığı, »Göçebeliğin ve Yerleşik Kültürün, Tahtacılarda Mekânla İlgili Yansımaları Üzerine | Die Reflektion von Nomadismus und Seßhaftigkeit in Wohnhaus und Siedlung der Tachtadschi« başlıklı makalesinde, Anadolu'da İslâmiyetle ilgili dini mekânların oluşmasına ve cemevlerine atıflar yapıldıktan sonra, dede evleri kavramının muhtevası doldurulmakta; Tahtacılarda mekânın oluşturulması ve kurgusunu açıklamakta; merkezi yapılaşma ile siluetle ilgili bilgiler verilmekte; mezar ve mezarlığın yerleşim yeriyle ilintisine dikkat çekilmektedir. Eserin son makalesi Selim Velioğlu'nun »Cem Kültürevi Tasarımı | Das Cem-Kulturhaus-Projekt« adlı ve bir cemevi tasarımının nasıl olması gerektiğine yönelik makalesidir.
İsmail Engin / Erhard Franz (Haz. / Hrsg.): Aleviler / Alewiten. Cilt 2 Band: İnanç ve Gelenekler / Glaube und Traditionen. Deutsches Orient-Institut, Mitteilungen 60, Hamburg 2001, 320 S., ISBN 3-89173-061-6
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder